Het wordt nog druk op weg naar het verhaal!

Ingegeven @ di 24-05-2011

In zijn Moeten wij van elkaar houden? voegt Bas Heijne in op weg naar het verhaal (“de nieuwe technologie moet volledig in dienst van het verhaal komen te staan … dat betekent dat we niet zonder vertellers kunnen”). Zoals hij dat, hoewel nog aarzelend, al eerder deed in De werkelijkheid (kunst/literatuur moet “de ervaring met het mysterie van de werkelijkheid teruggeven”). Ik schreef daarover in een boekbespreking, zie aldaar.

Daar is een tweede auteur bijgekomen, Philipp Blom. Die voegt in vanuit de zijweg van zijn vergelijking tussen twee Franse Verlichtingsdenkers, Diderot en Rousseau. Het in deze tijd nog steeds niet uitgebluste rousseauaanse fanatisme, dat niets anders is dan christelijke dogmatiek in seculiere termen (“including the hatred of the physical world in general”), en waaruit in het verleden volkszuiveraars als Robespierre en Pol Pot hun inspiratie haalden, moet een halt worden toegeroepen. Dat kan alleen door een nieuw verhaal over onze collectieve herkomst.

Blom reageert niet op een e-mail die ik hem toestuurde* om hem te feliciteren met zijn artikel en tevens te wijzen op mijn overeenkomstige zienswijze. Dus doen we het alleen met zijn artikel, “We need a new story”, in het eenmalige, onlangs uitgekomen tijdschrift Fanatismo. Een nieuw verhaal als antropologische eis en noodzaak om betekenis te geven aan het leven. Terwijl in onze verlichte maatschappijen rationele afwegingen nog slechts skin deep zijn, worden vlees en beenderen van onze cultuur vaak nog bepaald door onherkende religieuze reflexen. Pas als we ons gemeenschappelijke verhaal weten te vinden, kunnen we gaan praten over welke aspecten van onze cultuur onderhandelbaar zijn en welke niet. Dit bijvoorbeeld in het gesprek met Moslims. En zoals Coleridge het ooit gesteld heeft, we moeten geloven in ons verhaal, niet als het geloven in een waarheid, maar als geloof in poëzie, ofwel ‘het uitstellen van ongeloof’ (suspension of disbelief).

Ik geef toe, beide heren doen het lang niet slecht, ook al voegt vooral de laatste nogal onverhoeds in, met koplampsignalen en al. Dat hun suggesties al uitgebreid doordacht en aan de orde zijn gekomen in artikelen van mijn – en Jerome Bruners – hand, moge hen extra aansporen de ingeslagen weg in hun denken voort te zetten. Zodat daar tenslotte ook iets bruikbaars mee te doen valt.

*Inmiddels kreeg ik een hartelijk dankwoord van Blom toegestuurd.